Kon Tum – một điểm đến lý tưởng cho những ai yêu thích khám phá vẻ đẹp của ruộng bậc thang vào cuối tháng 7. Xã Ngọc Linh, cách trung tâm Kon Tum hơn 100 km, là một điểm đến nổi tiếng với dược liệu sâm cùng tên. Tuy nhiên, ít người biết rằng nơi đây còn có những ruộng bậc thang đổi sắc vàng rực rỡ vào cuối tháng 7.

Ruộng nằm bên triền núi Ngọc Linh, khối núi cao nhất miền Trung thuộc hai tỉnh Quảng Ngãi và Quảng Nam. Xã Ngọc Linh là nơi sinh sống chủ yếu của người đồng bào dân tộc Xơ Đăng. Họ thường dựng những chòi bằng nứa lá gần ruộng để nghỉ ngơi khi canh tác lúa. Mùa lúa ở Ngọc Linh bắt đầu từ giữa tháng 3 và kéo dài đến cuối tháng 7. Do điều kiện tự nhiên đặc trưng, mỗi năm bà con chỉ gieo trồng một vụ lúa xuân hè, với thời gian canh tác khoảng 4 tháng, để đảm bảo cây lúa sinh trưởng tốt và cho năng suất cao.

Người dân xã Ngọc Linh thường gọi gia đình, họ hàng làm giúp nhau mỗi khi tới mùa gặt. Do địa hình chia cắt mạnh, diện tích mỗi ô ruộng đều rất nhỏ hẹp, người dân nơi đây không thể sử dụng máy móc hay trâu bò trong sản xuất. Từ khâu bừa đất, cấy lúa cho đến thu hoạch đều được thực hiện hoàn toàn thủ công.

Người dân gặt lúa bằng liềm, gom thành lọn. Sau khi gom lúa lại một chỗ, người dân tuốt lúa bằng chiếc bồ, một công cụ truyền thống được làm bằng tre và mây. Ông A Biên cho biết bồ được người Xơ Đăng làm bằng tre và mây, để đập lúa và tách hạt.

Cấu tạo của bồ gồm ba bộ phận chính. Thân bồ là tấm phên lớn đan bằng tre có độ dẻo nhất định, dựng đứng như một vách chắn nhằm hạn chế hạt lúa văng ra ngoài trong quá trình đập. Bên trong lòng bồ là khung đập, gồm các thanh gỗ chắc chắn xếp song song theo chiều ngang, đóng vai trò như mặt sàn khi người dân vung bó lúa đập mạnh, làm hạt bung khỏi bông. Đáy bồ được thiết kế lõm xuống với độ sâu vừa phải làm khoang chứa, hạt lúa sau khi tách khỏi bông rơi xuống.

Gần đây, ruộng bậc thang ở triền núi Ngọc Linh thu hút những bạn trẻ thích đi du lịch khám phá, quay video trải nghiệm. Chị Huyền Tỷ, một TikToker, cho biết nhiều người xem bất ngờ khi ruộng bậc thang nơi đây đẹp không thua kém ruộng ở vùng Tây Bắc.

Theo UBND xã Ngọc Linh, xã có diện tích trồng lúa hơn 300 ha. Gắn với cây lúa, người Xơ Đăng còn gìn giữ nhiều giá trị văn hóa như Lễ hội mừng lúa mới – để cả làng sum họp, dâng lễ tạ ơn thần linh đã ban hạt gạo; lễ cúng máng nước thể hiện sự trân trọng với nguồn nước quý giá từ rừng già.

Giáo dục văn hóa truyền thống trong trường học đang trở thành một phần quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy di sản văn hóa của dân tộc. Tại miền Trung, nhiều trường học đã triển khai các mô hình đưa văn hóa truyền thống vào học đường, giúp học sinh không chỉ tiếp nhận mà còn trở thành người lan tỏa và làm mới di sản.

Tại Quảng Nam, một nhóm học sinh bậc THPT đã thực hiện dự án sáng tạo clip hoạt hình kể chuyện bài chòi, sử dụng giọng địa phương và ngữ cảnh miền Trung. Sản phẩm này đã được chia sẻ trên mạng xã hội và lan tỏa đến cộng đồng, thu hút hàng nghìn lượt xem và chia sẻ tích cực từ cả giáo viên và phụ huynh. Qua dự án này, các em học sinh đã thể hiện sự sáng tạo và yêu văn hóa truyền thống, đồng thời giới thiệu nét văn hóa đặc sắc của quê hương đến với bạn bè trên mạng xã hội.

Tại Hội An, các em học sinh đã tổ chức hoạt động ‘Chợ quê học đường’ tái hiện không gian làng xưa, giới thiệu món ăn, trò chơi, làn điệu địa phương đến bạn bè quốc tế. Ngoài ra, một nhóm học sinh bậc THCS đã thực hiện bản đồ di sản Nam Ô, dưới sự hướng dẫn của thầy cô và nghệ nhân, các em đã ghi âm lời kể, quay video phong tục, số hóa tư liệu thành bản đồ tương tác để trưng bày tại thư viện trường. Các hoạt động này không chỉ giúp học sinh tìm hiểu về văn hóa truyền thống mà còn giúp các em phát triển kỹ năng làm việc nhóm, sáng tạo và trình bày.

Để bảo tồn và phát triển di sản Ca Huế, Sở Văn hóa và Thể thao TP. Huế phối hợp cùng Sở Giáo dục và Đào tạo xây dựng, triển khai chương trình đưa di sản Ca Huế vào trường học. Các trường đã chủ động xây dựng kế hoạch tổ chức, với nhiều hình thức như: Tổ chức biểu diễn hát Ca Huế trong lễ chào cờ đầu tuần, lễ khai giảng và các dịp lễ kỷ niệm, chương trình liên hoan văn nghệ, ngoại khóa tìm hiểu nhằm lan tỏa, tạo hiệu ứng tích cực về di sản nghệ thuật Ca Huế. Thông qua các hoạt động này, học sinh đã có cơ hội trải nghiệm và tìm hiểu về di sản văn hóa đặc sắc của cố đô Huế.

Tuy nhiên, các mô hình giáo dục văn hóa truyền thống vẫn mang tính cục bộ, chưa có hệ thống. Việc thiếu kinh phí, giáo viên chuyên môn và tài liệu giảng dạy khiến các trường khó duy trì lâu dài. Các hoạt động thường dừng ở mức dự án hoặc phong trào ngắn hạn. Do đó, việc giáo dục văn hóa truyền thống trong trường học vẫn còn nhiều thách thức và cần sự hỗ trợ từ nhiều phía.

Nhiều chuyên gia cho rằng, Bộ Giáo dục và Đào tạo và các sở cần ban hành khung hướng dẫn tích hợp giáo dục văn hóa vùng miền trong chương trình học chính khóa. Đồng thời, các địa phương cần xây dựng cơ sở dữ liệu số về di sản, có chính sách hỗ trợ nghệ nhân truyền dạy tại trường học, thúc đẩy hoạt động trải nghiệm thay vì lý thuyết hóa văn hóa. Sự hỗ trợ từ phía nhà nước và các chuyên gia sẽ giúp các trường học triển khai hiệu quả các mô hình giáo dục văn hóa truyền thống.

Thực tế cho thấy những mô hình thành công nhất đều là kết quả của sự hợp tác chặt chẽ giữa ba chủ thể: nhà trường, nghệ nhân và chính quyền. Tại Đà Nẵng, chính quyền địa phương hỗ trợ kinh phí tổ chức lễ hội cầu ngư, tạo điều kiện để nghệ nhân truyền dạy tại trường học. Tại Huế, ngành giáo dục xây dựng kế hoạch tích hợp văn hóa vào tiết học và huy động nghệ sĩ, bảo tàng, nhà nghiên cứu cùng tham gia. Quảng Ngãi là một ví dụ tiêu biểu khi các trường học tại huyện Bình Sơn tổ chức liên kết giữa trường – làng nghề – chính quyền để duy trì lớp học hát bài chòi, hò khoan, kỹ năng đan lưới, làm thuyền mô hình. Sự hợp tác này đã giúp các em học sinh có cơ hội tiếp cận với văn hóa truyền thống một cách đa dạng và phong phú.

Một xu hướng mới nổi bật là gắn giáo dục văn hóa trong học đường với phát triển du lịch cộng đồng. Các em học sinh không chỉ học văn hóa để biết mà còn để làm, tổ chức tour trải nghiệm, thuyết minh cho du khách, biểu diễn nghệ thuật truyền thống trong lễ hội địa phương. Mô hình tại Hội An hay Gành Yến (Quảng Ngãi) đang mở ra hướng đi bền vững, học sinh chính là cầu nối giữa di sản với cộng đồng quốc tế. Đây cũng là nền tảng để hình thành thế hệ lao động tương lai có hiểu biết sâu sắc về bản sắc địa phương, điều mà các chuyên gia cho rằng sẽ tạo lợi thế cạnh tranh trong bối cảnh hội nhập.

Khi học sinh trưởng thành từ văn hóa, họ sẽ có đủ năng lực để làm việc trong ngành du lịch, dịch vụ, nghiên cứu, bảo tồn và truyền thông di sản. Trong thời đại toàn cầu hóa, việc giáo dục văn hóa không còn là chuyện bên lề. Đó là sợi dây giữ gốc rễ, là cách để con người phát triển hài hòa giữa hiện đại và truyền thống. Với học sinh, văn hóa truyền thống không chỉ giúp các em hiểu về quê hương, mà còn giúp hình thành nhân cách, lối sống, tình yêu cộng đồng.

Gieo mạch văn hóa vào trường học là hành trình lâu dài, đòi hỏi sự kiên trì và đồng lòng. Từ Huế đến Quảng Ngãi, những mô hình nhỏ đang tạo nên làn sóng lớn. Điều cần làm lúc này là nâng tầm thành chiến lược, để văn hóa truyền thống không chỉ sống trong sách vở, mà sống trong tâm hồn, hành động, lựa chọn và tương lai của thế hệ trẻ. Với sự chung tay của các bên liên quan, giáo dục văn hóa truyền thống trong trường học sẽ trở thành một phần quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy di sản văn hóa của dân tộc.

Dịch tả lợn Châu Phi đang diễn biến phức tạp tại miền Trung, với tình hình lây lan rộng và xuất hiện nguy cơ tiềm ẩn từ việc người dân tuồn lợn dịch ra thị trường. Mặc dù các cơ quan chức năng đã triển khai nhiều biện pháp phòng chống và kiểm soát dịch bệnh, tình trạng vận chuyển và buôn bán lợn bị nhiễm dịch vẫn tiếp tục được phát hiện tại nhiều địa phương.

Tại các tỉnh thành miền Trung, dịch bệnh tả lợn Châu Phi đang tiếp tục diễn ra phức tạp và có dấu hiệu lây lan rộng. Các cơ quan chức năng đã tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm. Tuy nhiên, vẫn xuất hiện tình trạng người dân tuồn lợn bị nhiễm dịch ra thị trường, gây lo ngại cho cộng đồng và tiềm ẩn nguy cơ lây lan dịch bệnh sang các khu vực khác.

Lực lượng chức năng đã phát hiện ra các trường hợp vận chuyển và buôn bán lợn bị nhiễm dịch tả Châu Phi tại nhiều địa phương. Điều này không chỉ vi phạm các quy định về phòng chống dịch bệnh mà còn có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe cộng đồng. Các cơ quan chức năng đang tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.

Người dân cũng được khuyến cáo nâng cao cảnh giác, không vận chuyển, buôn bán lợn bị nhiễm dịch và thông báo cho cơ quan chức năng nếu phát hiện tình trạng tương tự. Mục tiêu hàng đầu hiện nay là khống chế và dập tắt dịch bệnh tả lợn Châu Phi, đảm bảo an toàn cho người chăn nuôi và sức khỏe cộng đồng. Để đạt được mục tiêu này, sự hợp tác và hỗ trợ của người dân là rất quan trọng.

Cơ quan chức năng đang tích cực triển khai các biện pháp phòng chống và kiểm soát dịch bệnh, bao gồm việc tăng cường giám sát, kiểm tra và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm. Đồng thời, người dân cũng cần nâng cao cảnh giác và hỗ trợ cơ quan chức năng trong việc khống chế và dập tắt dịch bệnh tả lợn Châu Phi. Thông tin về tình hình dịch bệnh và các biện pháp phòng chống có thể được tìm hiểu tại các trang web của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và Trung tâm Kiểm soát phòng ngừa và kiểm soát dịch bệnh.