Thị trường carbon đang nổi lên như một cơ hội lớn cho Việt Nam trong việc giảm phát thải khí nhà kính và đạt được lợi ích đa bên. Tuy nhiên, con đường đến với thị trường carbon vẫn còn nhiều thách thức và cần sự chuẩn bị kỹ lưỡng.

Ở nhiều địa phương, các hộ dân và cộng đồng đang tích cực bảo vệ và phục hồi rừng, triển khai các mô hình nông nghiệp bền vững nhằm giảm phát thải. Tại xã Cao Quảng, tỉnh Quảng Bình, người dân đang nỗ lực bảo vệ và phát triển rừng, gắn liền với hệ sinh thái bền vững. Trong khi đó, tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long, hàng vạn nông hộ đang tham gia thí điểm các mô hình trồng lúa phát thải thấp. Những phương pháp đơn giản như xử lý rơm rạ sau thu hoạch để tái sử dụng hoặc làm phân bón, luân canh lúa – tôm, lúa – hoa màu hay bón lót phân lân trước khi gieo hạt không chỉ giúp tăng chất lượng lúa mà còn giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.

Cộng đồng chủ rừng Cao Quảng và những nông hộ canh tác lúa bền vững tại miền Tây cùng nhiều cá nhân, tổ chức đang triển khai các giải pháp giảm phát thải đều đang mong chờ thị trường carbon được khởi động để nhận được giá trị tương xứng với công sức và nỗ lực của họ.

Chính phủ đã có kế hoạch vận hành thị trường carbon thí điểm từ năm nay và tiến đến vận hành chính thức vào năm 2029. Thị trường carbon là cơ chế cho phép trao đổi và thương mại hóa chứng nhận giảm phát thải (CERs). Một tín chỉ carbon tương đương với quyền phát thải một tấn khí CO2. Việc giảm phát thải khí nhà kính không chỉ giúp bảo vệ môi trường mà còn mang lại lợi ích tài chính cho các tổ chức và cá nhân thực hiện.

Tuy nhiên, để thị trường carbon phát triển, cần hoàn thiện khung khổ pháp lý và kỹ thuật. Hiện có 80 quốc gia trên thế giới đã và đang sử dụng cơ chế định giá carbon, chủ yếu dưới hình thức đánh thuế carbon và thị trường carbon. Việt Nam có tiềm năng bán 57 triệu tín chỉ carbon mỗi năm, mang lại khoảng 300 triệu USD. Nhưng để đạt được mục tiêu này, cần sự chuẩn bị và triển khai đồng bộ các điều kiện cần thiết.

PGS.TS Nguyễn Đình Thọ, Phó viện trưởng Viện Chiến lược, chính sách nông nghiệp và môi trường, cho biết Quyết định 232 đã định hướng chiến lược tổng thể, mục tiêu cụ thể và các nhóm nhiệm vụ then chốt để vận hành thị trường carbon. Tuy nhiên, khung khổ pháp lý này vẫn chưa hoàn thiện và còn thiếu nhiều yếu tố để thiết lập một thị trường carbon đúng nghĩa.

TS. Lê Xuân Nghĩa, Viện trưởng Viện Tư vấn phát triển, cũng bày tỏ mong muốn thị trường carbon được triển khai để các chủ rừng và nông hộ có thể nhận được giá trị xứng đáng với công sức và nỗ lực của họ trong việc giảm phát thải.

Ông Phạm Hồng Lượng, Phó cục trưởng Cục Lâm nghiệp và kiểm lâm, thừa nhận việc tính toán tín chỉ carbon không đơn giản và cần tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế. Ông cũng kỳ vọng giai đoạn từ nay đến 2029 sẽ có đủ thời gian để chuẩn bị các điều kiện cần thiết về thể chế, chính sách và nguồn lực để triển khai thị trường carbon một cách hiệu quả.

Sự hình thành của thị trường carbon tại Việt Nam là một bước tiến quan trọng trong việc thực hiện các mục tiêu giảm phát thải và bảo vệ môi trường, đồng thời tạo ra cơ hội kinh tế mới cho các tổ chức và cá nhân tham gia vào việc giảm phát thải khí nhà kính. Để thị trường này hoạt động hiệu quả, cần sự đầu tư, hoàn thiện đồng bộ và sự tham gia tích cực của tất cả các bên liên quan.