Bộ phim tài liệu mới “Life After” của đạo diễn Reid Davenport đã đặt ra những câu hỏi sâu sắc về hỗ trợ y tế trong cái chết (medical aid in dying – MAiD) và quyền tự chủ cá nhân, đặc biệt là đối với những người bị khuyết tật. Thông qua việc khám phá trường hợp của Elizabeth Bouvia, một phụ nữ mắc chứng bại não nặng vào năm 1983, bộ phim đã khơi mào một cuộc tranh luận toàn quốc về ‘quyền được chết’ và những thách thức mà người khuyết tật phải đối mặt trong việc tiếp cận dịch vụ chăm sóc phù hợp.

Elizabeth Bouvia, một phụ nữ trẻ mắc chứng bại não nặng, đã đưa ra một lập luận mạnh mẽ về việc xã hội không cung cấp cho cô những gì cần thiết để sống một cuộc sống có ý nghĩa. Cô đã tìm kiếm quyền hợp pháp để được ‘chết đói’ do không có đủ nguồn lực và chăm sóc cần thiết để sống một cách trọn vẹn. Cuộc chiến pháp lý của cô đã trở thành một bước ngoặt trong phong trào đòi quyền được chết, nhưng cuối cùng, nhà nước đã đứng về phía bệnh viện, trích dẫn nghĩa vụ đạo đức của mình là ‘trước tiên không gây hại.’

Reid Davenport, người cũng bị bại não, cùng với nhà sản xuất Colleen Cassingham, đã thực hiện “Life After” để khám phá bối cảnh hiện tại của MAiD và những tác động lớn của việc mở rộng các chính sách này ở Canada, nơi cho phép hầu như bất kỳ ai khuyết tật đều có thể nộp đơn xin trợ tử. Bộ phim là một diễn đàn cho những tiếng nói đa dạng, làm sáng tỏ những góc nhìn đa chiều xoay quanh vấn đề phức tạp này.

Bộ phim cũng đề cập đến những vấn đề liên quan đến chất lượng cuộc sống, sự kỳ thị người khuyết tật và những định kiến xã hội mà người khuyết tật phải đối mặt. Davenport và Cassingham nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết về một sự thay đổi xã hội, ưu tiên việc chăm sóc, nuôi dưỡng các mối quan hệ bền chặt và coi trọng sự phụ thuộc lẫn nhau, thay vì coi cái chết như một giải pháp cho những thất bại mang tính hệ thống.

Cuối cùng, “Life After” không chỉ xem xét lại trường hợp then chốt của Elizabeth Bouvia, mà còn là một hành trình tìm hiểu về những tác động đạo đức, xã hội và nhân văn của việc mở rộng hỗ trợ y tế trong việc chết, đặc biệt đối với cộng đồng người khuyết tật. Bộ phim kêu gọi người xem không chỉ xem xét quyền được chết, mà còn cả quyền cơ bản được sống trong phẩm giá, sự hỗ trợ và chăm sóc.

Giáo dục được xem là chìa khóa quan trọng để nâng cao nhận thức, củng cố phẩm giá và thúc đẩy bình đẳng trong xã hội. Trong bối cảnh chuyển đổi số và cách mạng công nghiệp hiện nay, việc phát huy bản lĩnh và sáng tạo của nữ giới trong lĩnh vực giáo dục và bảo vệ quyền con người trở nên ngày càng quan trọng. Điều này không chỉ giúp nữ giới khẳng định vị thế của mình mà còn góp phần tạo nên một xã hội công bằng và phát triển bền vững.

PGS.TS Nguyễn Đào Tùng, Giám đốc Học viện Tài chính, đã nhấn mạnh điều này tại Hội thảo quốc gia ‘Nữ giới trong thực hiện giáo dục và bảo vệ quyền con người’ được tổ chức vào ngày 20/7 tại Tuyên Quang. Hội thảo này được tổ chức bởi Học viện Tài chính phối hợp với UBND tỉnh Tuyên Quang. Theo ông Tùng, quyền con người là những quyền và tự do cơ bản vốn có của con người và được hiện thực hóa sâu sắc thông qua giáo dục. Trong quá trình lan tỏa các giá trị nhân quyền, phụ nữ không chỉ là người thụ hưởng mà còn đóng vai trò quan trọng như là chủ thể truyền cảm hứng, người kiến tạo và bảo vệ, từ mái ấm gia đình đến nhà trường, cộng đồng và toàn xã hội.

Phát huy vai trò của nữ giới trong giáo dục và bảo vệ quyền con người được coi là yêu cầu cấp thiết trong bối cảnh hội nhập và phát triển bền vững, đặc biệt khi Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ và hội nhập quốc tế sâu rộng. Tại hội thảo, các đại biểu đã được trình bày và thảo luận về gần 200 bài viết, trong đó 129 bài được tuyển chọn vào kỷ yếu. Các bài viết tập trung vào ba chủ điểm chính bao gồm cơ sở lý luận và vai trò của phụ nữ trong giáo dục quyền con người, pháp luật, kinh nghiệm quốc tế và hàm ý cho Việt Nam, cũng như thực trạng và giải pháp phát huy vai trò nữ giới trong bối cảnh hội nhập.

Phụ nữ Việt Nam từ lâu đã được biết đến như biểu tượng của sự hy sinh, kiên cường và trí tuệ. Ngày nay, phụ nữ càng khẳng định vị thế của mình trong các lĩnh vực giáo dục, nghiên cứu khoa học và quản lý. Tỷ lệ nữ giảng viên và quản lý giáo dục ngày càng tăng, phù hợp với Chiến lược quốc gia về bình đẳng giới giai đoạn 2021-2030. Điều này cho thấy sự tiến bộ trong việc đảm bảo bình đẳng giới trong lĩnh vực giáo dục.

Tại hội thảo, các đại biểu đã tập trung thảo luận về các vấn đề quan trọng liên quan đến tư tưởng triết học về công bằng xã hội cho phụ nữ và sự vận dụng ở Việt Nam hiện nay; pháp luật về quyền con người của một số quốc gia Đông Nam Á và Việt Nam; vai trò của nữ giới trong hệ sinh thái giáo dục nhân quyền – kinh nghiệm quốc tế và hàm ý chính sách cho Việt Nam; giáo dục quyền con người và sự tham gia của phụ nữ ở Việt Nam; định hướng, mục tiêu và giải pháp nâng cao vai trò của nữ giới dân tộc thiểu số trong giáo dục và bảo vệ quyền con người tại tỉnh Tuyên Quang.

Phát biểu bế mạc hội thảo, PGS.TS Nguyễn Hồ Phi Hà, Phó Chủ tịch Công đoàn Học viện Tài chính, đã đánh giá cao tinh thần học thuật nghiêm túc, đa chiều và đầy tâm huyết của các nhà khoa học, đại biểu và diễn giả tại hội thảo. Hội thảo đã làm sáng tỏ cơ sở lý luận, pháp lý về quyền con người và vai trò trung tâm của phụ nữ; phân tích thực trạng và các rào cản như định kiến giới, thiếu cơ chế hỗ trợ, bất bình đẳng học thuật; đề xuất nhiều chính sách khả thi để thúc đẩy giáo dục nhân quyền gắn với lồng ghép giới; và khẳng định rằng phụ nữ không chỉ là người thụ hưởng mà chính là lực lượng kiến tạo nhân quyền bền vững trong thời đại hội nhập.

Thông qua hội thảo, các đại biểu đã có cơ hội trao đổi và chia sẻ kinh nghiệm, từ đó đề xuất các giải pháp để nâng cao vai trò của nữ giới trong giáo dục và bảo vệ quyền con người. Điều này không chỉ góp phần thúc đẩy bình đẳng giới mà còn hướng tới xây dựng một xã hội công bằng và phát triển bền vững.

Trong khuôn khổ hoạt động đối thoại với Ủy ban Nhân quyền Liên hợp quốc về thực thi Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị (ICCPR) lần thứ 4 tại Geneva, Thụy Sĩ, Việt Nam đã tái khẳng định cam kết mạnh mẽ của mình trong việc bảo vệ và thúc đẩy quyền con người. Với phương châm đặt con người ở vị trí trung tâm, coi đó vừa là mục tiêu, vừa là động lực của sự phát triển, Việt Nam đã chia sẻ những thành tựu nổi bật trong việc bảo vệ và thúc đẩy quyền con người, các quyền về dân sự và chính trị trong nước thời gian qua.

Gia nhập Công ước ICCPR vào ngày 24/9/1982, Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu to lớn trong việc bảo vệ và phát huy quyền con người, quyền công dân. Hiến pháp năm 2013 đã đánh dấu bước tiến quan trọng của Việt Nam trong nhận thức về quyền con người cũng như trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân trong việc công nhận, tôn trọng, bảo vệ và bảo đảm quyền con người, quyền công dân trên tất cả các lĩnh vực.

Trong những năm gần đây, nhiều văn bản quy phạm pháp luật quan trọng về quyền con người đã được sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới. Việt Nam đang rà soát để sửa đổi, bổ sung một số Luật phù hợp với các cam kết quốc tế. Quốc hội sẽ tiếp tục xem xét, cho ý kiến và thông qua nhiều luật nhằm hoàn thiện thể chế về quyền con người, quyền cơ bản của công dân trong năm 2024 và 2025.

Các quyền dân sự, chính trị được bảo đảm trong thực tiễn, bao gồm quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, tự do thông tin, quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo, quyền được bình đẳng trước pháp luật, xét xử công bằng, đúng trình tự theo pháp luật. Việt Nam cũng coi trọng quyền tham gia quản lý nhà nước và xã hội của người dân, được Hiến pháp 2013 ghi nhận.

Sự tiến bộ trong bảo đảm các quyền về dân sự, chính trị của Việt Nam được cộng đồng quốc tế đánh giá cao. Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) đánh giá Việt Nam thuộc nhóm nước có chỉ số HDI tăng nhanh nhất thế giới. Ngân hàng thế giới (World Bank-WB) ghi nhận những tiến bộ của Việt Nam trong quản trị công và minh bạch thông tin.

Với phương châm ‘dân là gốc’, Việt Nam đã chứng minh được cam kết mạnh mẽ trong việc bảo đảm các quyền dân sự, chính trị. Những thành tựu đạt được không chỉ góp phần xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN mà còn khẳng định vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế. Việt Nam tin tưởng rằng, với sự nỗ lực không ngừng nghỉ, sẽ tiếp tục đạt được nhiều thành tựu quan trọng hơn nữa trong việc bảo vệ và thúc đẩy quyền con người trong thời gian tới.

Trong thời gian tới, Việt Nam sẽ tiếp tục tăng cường hợp tác quốc tế, thực hiện đầy đủ các khuyến nghị của Ủy ban Nhân quyền Liên hợp quốc, nhằm tiếp tục nâng cao hiệu quả bảo vệ và thúc đẩy quyền con người. Sự hợp tác chặt chẽ và có hiệu quả giữa Việt Nam và các cơ chế nhân quyền của Liên hợp quốc sẽ góp phần quan trọng vào việc thúc đẩy và bảo vệ quyền con người trên toàn thế giới.

Có thể thấy, Việt Nam đã có những bước tiến quan trọng trong việc bảo vệ và thúc đẩy quyền con người. Tuy nhiên, Việt Nam cũng nhận thức được rằng, việc bảo vệ và thúc đẩy quyền con người là một quá trình liên tục và không ngừng nghỉ. Việt Nam sẽ tiếp tục nỗ lực để giải quyết các thách thức và khó khăn trong việc bảo vệ và thúc đẩy quyền con người, nhằm đảm bảo tốt nhất quyền và lợi ích của người dân.