Ngày 1/8, tại Hà Nội, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) đã phối hợp với Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) và Hiệp hội Các nhà Bán lẻ Việt Nam tổ chức Hội nghị Thúc đẩy Tiêu thụ Thủy sản Phục vụ Nhu cầu Trong nước. Hội nghị này nhằm tìm kiếm giải pháp để tăng cường tiêu thụ thủy sản trong nước, trong bối cảnh xuất khẩu thủy sản đang đối mặt với nhiều khó khăn.

Phát biểu khai mạc Hội nghị, ông Trần Hữu Linh, Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, nhấn mạnh vai trò đặc biệt của thị trường trong nước trong bối cảnh xuất khẩu đối mặt nhiều khó khăn. Ông cho biết, chỉ trong vài tháng qua, thị trường nội địa đã có nhiều chuyển biến, cho thấy sự quan tâm mạnh mẽ từ Chính phủ và các bộ, ngành. Đây là thời điểm quan trọng để nhìn nhận lại vai trò của thị trường nội địa như một dư địa chiến lược giúp doanh nghiệp phát triển bền vững.

Theo ông Linh, năm 2024, kim ngạch xuất khẩu thủy sản đạt trên 10 tỷ USD, đạt 106% kế hoạch và tăng hơn 12% so với năm 2023. Tuy nhiên, trước biến động từ các thị trường lớn như Mỹ, cùng áp lực cạnh tranh từ nhiều quốc gia, việc mở rộng tiêu thụ nội địa là hướng đi tất yếu. Ông cũng dẫn chứng, ngành thủy sản giải quyết tới 3-4 triệu lao động, chiếm khoảng 4-5% GDP, nhưng tiêu dùng trong nước vẫn chưa tương xứng với tiềm năng.

Bình quân mỗi người Việt Nam tiêu thụ khoảng 40kg thủy sản/năm – thấp hơn đáng kể so với mức 60-70kg ở các nước như Nhật Bản, Hàn Quốc hay Malaysia. Ông Linh nhấn mạnh, cần có tư duy bài bản, chiến lược dài hạn, từ sản xuất đến phân phối, nhằm mở rộng dung lượng tiêu thụ trong nước.

Cục trưởng Linh chỉ rõ, hiện nay tỷ trọng thủy sản nội địa chiếm khoảng 60-70% với các mặt hàng chủ lực bao gồm tôm, cá basa, mực, cá biển; thủy sản nhập khẩu vẫn chiếm từ 30-40%. Để khai thác hết tiềm năng của thị trường nội địa, tăng thị phần tiêu thụ thủy sản sản xuất trong nước, các doanh nghiệp sản xuất thủy sản cần quan tâm phát triển kênh phân phối sản phẩm tại thị trường trong nước, đồng thời cần có sự đồng hành và hỗ trợ tích cực của các doanh nghiệp phân phối lớn.

Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (Vasep) cũng cho rằng, thị trường nội địa đang ngày càng khẳng định vai trò chiến lược trong mục tiêu phát triển bền vững và dài hạn của doanh nghiệp. Việc gắn tiêu thụ nội địa với xuất khẩu, có thể giúp doanh nghiệp tối ưu hóa chi phí, nguyên liệu, từ đó tăng được sức cạnh tranh.

Tuy nhiên, thực tế, rất nhiều doanh nghiệp xuất khẩu bài bản, có chỗ đứng trên thị trường quốc tế, nhưng lại khó cạnh tranh trên sân nhà. Thị trường thủy hải sản hiện nay đang thiếu minh bạch về chất lượng, khi rất nhiều nhà máy sản xuất nội địa đầu tư thấp, giá thành rẻ. Trong khi doanh nghiệp xuất khẩu làm bài bản, chi phí cao (do đầu tư nhà máy đạt chứng chỉ quốc tế, nhân công, thuế…), không thu hút được người tiêu dùng, dù chất lượng vượt trội.

Hội nghị cũng ghi nhận nhiều ý kiến từ phía doanh nghiệp phân phối và các công ty sản xuất, chế biến thủy sản về những khó khăn đang gặp phải khi phát triển thị trường nội địa. Không ít doanh nghiệp cho rằng, chi phí logistics, vận chuyển và bảo quản thủy sản trong nước vẫn còn cao, khiến giá thành sản phẩm khó cạnh tranh với hàng nhập khẩu. Nhiều ý kiến cũng đề cập đến tình trạng thiếu hụt hạ tầng chợ đầu mối chuyên biệt, mạng lưới phân phối chưa đồng bộ giữa các vùng miền, gây cản trở lớn trong việc mở rộng kênh tiêu thụ.

Cục trưởng Trần Hữu Linh nhấn mạnh, thị trường nội địa không chỉ là “bệ đỡ” trong bối cảnh xuất khẩu gặp khó, mà cần được xác định là một chiến lược dài hạn, mang tính nền tảng đối với sự phát triển bền vững của ngành thủy sản. Ông Linh cho rằng các doanh nghiệp không thể tiếp tục xem tiêu dùng trong nước là kênh phụ, hay nơi tiêu thụ sản phẩm xuất khẩu dư thừa, mà cần chủ động xây dựng chiến lược riêng cho thị trường này, với đầy đủ các khâu từ nuôi trồng, sản xuất, phân phối đến hậu kiểm.

Cũng theo Cục trưởng, việc phát triển thị trường trong nước không thể thành công nếu thiếu sự thấu hiểu hành vi người tiêu dùng và tính đặc thù vùng miền. Vì vậy, doanh nghiệp cần tăng cường nghiên cứu thị hiếu, khẩu vị và xu hướng tiêu dùng mới, đồng thời đa dạng hóa sản phẩm để tiếp cận rộng rãi hơn các nhóm khách hàng, đặc biệt là tầng lớp trung lưu đang gia tăng nhanh chóng.

Công nghệ ươm giống cá khế vây vàng do Viện Nghiên cứu nghề cá biển Ấn Độ (CMFRI) phát triển đã đạt được ghi nhận quan trọng khi được vinh danh là một trong năm sáng kiến thủy sản tiêu biểu quốc gia. Sự kiện này đánh dấu một bước tiến đáng kể trong lĩnh vực nuôi biển, nhờ vào những đặc điểm nổi bật của loài cá này như tốc độ tăng trưởng nhanh, giá trị kinh tế cao và khả năng thích nghi vượt trội.

Viện CMFRI đã đạt được thành tựu đáng kể khi thành công trong việc cho cá khế vây vàng sinh sản trong điều kiện nuôi nhốt. Đây là một mốc quan trọng trong nghiên cứu và phát triển nuôi biển, mở ra nhiều triển vọng cho việc phát triển loài cá này trên quy mô lớn. Cá khế vây vàng có tốc độ tăng trưởng đáng kinh ngạc, đạt trọng lượng 500g sau 5 tháng và khoảng 1kg sau 8 tháng khi được nuôi theo quy trình chuẩn. Không chỉ vậy, loài cá này cũng thể hiện khả năng thích ứng tốt với nhiều mô hình nuôi khác nhau, từ đó mang lại tiềm năng lớn cho phát triển nuôi biển thương mại.

Về mặt kinh tế, cá khế vây vàng có giá bán dao động từ 400-700 Rupee/kg, với thị trường tiêu thụ rộng mở. Điều này cho thấy tiềm năng kinh tế lớn mà loài cá này mang lại. Thành tựu của Viện CMFRI không chỉ góp phần nâng cao sản lượng loài cá có giá trị kinh tế cao, mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy an ninh lương thực và phát triển kinh tế biển bền vững cho quốc gia.

Trước những thành tựu đã đạt được, Viện CMFRI bày tỏ hy vọng rằng công nghệ ươm giống cá khế vây vàng sẽ được nhân rộng và áp dụng rộng rãi trong lĩnh vực nuôi biển. Điều này không chỉ giúp đa dạng hóa sản phẩm thủy sản mà còn đóng góp vào sự phát triển bền vững của ngành nuôi biển, từ đó tạo ra nhiều cơ hội kinh tế cho các cộng đồng liên quan.

Chương trình chứng nhận Thực hành nuôi trồng thủy sản tốt nhất (BAP) do Liên minh Thủy sản Toàn cầu (GSA) điều hành đã ghi nhận sự gia tăng đáng kể số lượng đơn đăng ký từ các công ty thủy sản cung cấp cho thị trường nội địa Trung Quốc. Sự gia tăng này cho thấy một xu hướng rõ ràng trong việc các công ty hướng đến chứng nhận cho thị trường nội địa.

Theo Iris Xin Wang, Giám đốc phát triển thị trường Trung Quốc của GSA, chỉ 3% số đơn đăng ký mới tại nước này cách đây 5 năm nhắm đến thị trường nội địa, nhưng con số đó hiện đã tăng lên 50%. Mặc dù các công ty xuất khẩu vẫn chiếm phần lớn các hoạt động được chứng nhận BAP tại Trung Quốc dựa trên tổng khối lượng sản xuất, sự gia tăng các chứng nhận cho thị trường nội địa là đáng kể.

Bà Wang cho biết GSA đang nỗ lực tìm kiếm những cách tốt hơn để chia sẻ thông tin về các hoạt động sản xuất hải sản có trách nhiệm theo cách phù hợp với văn hóa Trung Quốc. GSA đã và đang hỗ trợ các cơ sở được chứng nhận BAP và những người chứng thực BAP bằng cách tiến hành các chiến dịch tiếp thị, chương trình khuyến mãi phát trực tiếp, khóa học dành cho trẻ em tại cửa hàng và các chiến dịch truyền thông xã hội.

Một podcast tiếng Trung cũng đang được phát triển để cung cấp thông tin thường xuyên về hải sản có trách nhiệm cho người tiêu dùng Trung Quốc. Qua đó, GSA hy vọng sẽ nâng cao nhận thức và khuyến khích người tiêu dùng lựa chọn hải sản có nguồn gốc từ các hoạt động sản xuất có trách nhiệm.