Giai đoạn chuyển đổi thuế đang là một thách thức lớn đối với các hộ kinh doanh tại Việt Nam, khi họ phải thích nghi với các quy định mới về quản lý thuế và hóa đơn điện tử. Hiện nay, Việt Nam có hơn 5,2 triệu hộ kinh doanh, trong đó khoảng 3,6 triệu hộ đã được quản lý thuế đến cuối năm 2024. Tuy nhiên, tính đến ngày 20/6/2025, chỉ có khoảng 45.247 hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng trở lên đã đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử, một con số còn thấp so với mục tiêu quản lý toàn diện của cơ quan thuế.
Quá trình chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai thuế, lập hóa đơn điện tử và phân luồng dòng tiền qua tài khoản riêng là bước đi hợp lý trong dài hạn, giúp tăng cường minh bạch và hiệu quả quản lý thuế. Tuy nhiên, trong ngắn hạn, việc này đang tạo ra nhiều khó khăn cho các hộ kinh doanh nhỏ, đặc biệt là về kỹ năng số, hiểu biết pháp lý và chi phí vận hành. Các hộ kinh doanh cần được hỗ trợ và hướng dẫn cụ thể hơn để vượt qua giai đoạn chuyển đổi này.
Theo luật sư Lê Thị Nhung, Giám đốc Công ty Luật L&A Legal Experts, việc chuyển đổi này không chỉ là thay đổi kỹ thuật mà còn là một bước chuyển thể chế, đòi hỏi tư duy chính sách thấu đáo. Bà Nhung cho rằng không thể áp dụng cùng một khuôn quản lý cho cả hộ kinh doanh có doanh thu lớn và nhỏ, và nếu không thiết kế chính sách mềm, hàng loạt hộ nhỏ sẽ chọn cách ngừng hoạt động hoặc chuyển sang phi chính thức. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến quyền lợi của các hộ kinh doanh mà còn làm giảm hiệu quả quản lý thuế của cơ quan nhà nước.
Bên cạnh đó, luật sư Nhung cũng cảnh báo về khoảng trống pháp lý trong quản lý dữ liệu số, đặc biệt là về chuẩn chia sẻ dữ liệu giữa các bên liên quan. Việc chia sẻ dữ liệu giữa cơ quan thuế, các ngân hàng và các bên cung cấp dịch vụ cần được quy định rõ ràng để đảm bảo tính pháp lý và bảo mật thông tin. Góp ý thêm góc nhìn từ thực tiễn, luật sư Nguyễn Đức Biên, Giám đốc Công ty Luật TNHH Đại La, cho rằng việc chuyển đổi chỉ bền vững nếu được phân loại theo nhóm đối tượng.
Luật sư Biên nhấn mạnh rằng với những hộ nhỏ, nên áp dụng chính sách nương nhẹ, miễn xử phạt vi phạm lần đầu, hỗ trợ chi phí chuyển đổi và hướng dẫn kê khai. Điều này sẽ giúp các hộ kinh doanh nhỏ có thể dễ dàng thích nghi với các quy định mới và giảm thiểu các rủi ro pháp lý.
Tóm lại, để hỗ trợ hộ kinh doanh trong giai đoạn chuyển đổi thuế quan trọng này, cần có sự hỗ trợ và hướng dẫn cụ thể, cùng với việc phân loại theo nhóm đối tượng để xây dựng chính sách phù hợp. Việc này không chỉ giúp các hộ kinh doanh có thể thích nghi với các quy định mới mà còn đảm bảo hiệu quả quản lý thuế của cơ quan nhà nước.
