Việt Nam đang nổi lên như một điểm sáng trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, với tiềm năng phát triển lớn về điện mặt trời, điện gió ngoài khơi, sinh khối và hydrogen xanh. Tuy nhiên, để thúc đẩy sự phát triển của lĩnh vực này, hành lang pháp lý cho năng lượng tái tạo tại Việt Nam cần được hoàn thiện và đồng bộ hơn.
Theo các chuyên gia, Việt Nam sở hữu tiềm năng rất lớn về năng lượng tái tạo, đặc biệt là điện mặt trời và điện gió. Với điện mặt trời, tiềm năng ước tính lên đến 963.000 MW, tập trung chủ yếu ở các tỉnh miền Trung và miền Nam, nơi có số giờ nắng trung bình hàng năm cao. Về điện gió, Việt Nam được đánh giá là có tiềm năng lớn nhất Đông Nam Á, với tổng tiềm năng ước đạt 513.360 MW, theo Ngân hàng Thế giới.
Tuy nhiên, sự phát triển của năng lượng tái tạo tại Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là về hành lang pháp lý. Các chính sách liên quan đến năng lượng tái tạo hiện nay còn phân tán ở nhiều luật, dẫn đến sự chồng chéo và thiếu phối hợp liên ngành. Điều này gây ra nhiều khó khăn cho nhà đầu tư và làm tăng rủi ro chính sách.
Một trong những rào cản quan trọng khác là cơ chế đấu thầu, giá điện và hợp đồng mua bán điện còn thiếu minh bạch và hay thay đổi. Điều này làm tăng rủi ro tài chính cho các nhà đầu tư và gây khó khăn cho việc thu hút vốn đầu tư nước ngoài. Ngoài ra, hệ thống truyền tải chưa sẵn sàng để tiếp nhận lượng điện phân tán từ các nguồn tái tạo, làm hạn chế khả năng kết nối và vận hành hiệu quả các dự án năng lượng tái tạo.
Nhìn ra thế giới, nhiều quốc gia đã ban hành Luật Năng lượng tái tạo từ rất sớm, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của lĩnh vực này. Các quốc gia như Đức, Trung Quốc, Hàn Quốc đã xây dựng các khung khổ pháp lý rõ ràng, đồng bộ và ổn định, giúp thu hút đầu tư và thúc đẩy sự phát triển của năng lượng tái tạo.
Để thúc đẩy sự phát triển của năng lượng tái tạo tại Việt Nam, các chuyên gia cho rằng cần phải tích hợp nhiều yếu tố tiên tiến vào Luật Năng lượng tái tạo. Luật này cần đảm bảo nguyên tắc ưu tiên năng lượng sạch, vừa thúc đẩy cạnh tranh minh bạch, vừa chia sẻ lợi ích công bằng giữa nhà đầu tư và cộng đồng. Đặc biệt, Luật cần đưa ra quy định rõ ràng về quy hoạch tổng thể quốc gia cho các nguồn năng lượng tái tạo, cơ chế xác lập giá theo thị trường có điều tiết, cơ chế chia sẻ rủi ro và ưu đãi tín dụng.
TS. Hoàng Xuân Quốc, Phó Trưởng Ban Tư vấn và Phản biện Hội Dầu khí Việt Nam, nhận định rằng việc xây dựng một hành lang pháp lý đủ mạnh và hoàn thiện cho sự phát triển năng lượng tái tạo là cần thiết. Bà Phạm Thuý Chinh, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, cũng cho rằng việc ban hành Luật về năng lượng tái tạo là hết sức cần thiết, giúp giải quyết những bất cập, chưa đồng bộ trong hệ thống pháp luật.
Việc ban hành Luật Năng lượng tái tạo không chỉ giải quyết bài toán chính sách mà còn là hiện thực hoá quyết tâm chính trị trong chuyển đổi năng lượng. Đây cũng là bước đi chiến lược để kích hoạt hàng loạt dự án đang chờ cơ chế, khơi thông dòng vốn quốc tế, tạo dựng hệ sinh thái năng lượng sạch và củng cố vị thế Việt Nam trong bản đồ chuyển đổi năng lượng toàn cầu.
