Với sự phát triển không ngừng của công nghệ vũ trụ trên toàn cầu, Việt Nam có cơ hội để vươn lên và khẳng định vị thế của mình trong lĩnh vực đầy tiềm năng này. Các chuyên gia quốc tế đã chia sẻ quan điểm của họ về cách Việt Nam có thể tận dụng cơ hội này, dựa trên kinh nghiệm phát triển khoa học không gian tại các nước tiên tiến.
Tại tọa đàm ‘Đưa công nghệ vũ trụ trở thành động lực phát triển mới’ do Báo Tiền Phong tổ chức, TS Nguyễn Lương Quang, chuyên gia đến từ Viện Năng lượng nguyên tử và năng lượng thay thế (CEA Paris-Saclay, Pháp), đã trình bày về kinh nghiệm chuyển đổi từ nghiên cứu hạt nhân sang thiên văn học tại Saclay. Theo ông, việc phát triển bộ cảm biến theo dõi lò phản ứng hạt nhân đã mở ra cơ hội để các nhà khoa học linh hoạt chuyển hướng sử dụng công nghệ đó để quan sát bầu trời.
Từ nền tảng siêu dẫn ban đầu, Saclay đã tiến tới công nghệ lượng tử và thương mại hóa sản phẩm thông qua hợp tác với các startup và tập đoàn. TS Quang nhấn mạnh vai trò quan trọng của việc chia sẻ mã nguồn mở trong nghiên cứu. Ở các nước phát triển như Pháp hay Canada, nhóm nghiên cứu nhận tài trợ từ ngân sách bắt buộc phải cung cấp mã nguồn mở để các công ty có thể tham gia cùng phát triển.
Tuy nhiên, TS Nguyễn Trọng Hiền, chuyên gia từ Cơ quan Hàng không Vũ trụ Hoa Kỳ (NASA), cho rằng rào cản lớn nhất của Việt Nam hiện nay là vấn đề quản lý và cơ chế. Nếu không trao sự tự do cho các nhà nghiên cứu, thì rất khó phát triển khoa học thực chất. Ông Hiền cũng nhấn mạnh rằng sở trường lớn nhất của Việt Nam chính là con người.
Để thu hút nhân tài, Việt Nam cần tạo ra một môi trường thông thoáng và tự do cho các nhà nghiên cứu. Nhiều trí thức Việt Nam ở nước ngoài muốn về nước nhưng chưa về vì họ không thấy môi trường phù hợp với công việc nghiên cứu. Cơ chế hiện tại chưa thuận lợi để họ cống hiến. Ông Hiền cho rằng mọi công nghệ đột phá đều bắt đầu từ những bước rất nhỏ và xuất phát từ cái có thể làm được, từ sở trường đang có.
TS Quang cũng nhấn mạnh vai trò của việc đầu tư cho vườn ươm startup, các trường chuyên đề và đào tạo thế hệ kế tiếp. Hiện mô hình hợp tác công – tư trong khoa học vẫn còn thiếu vắng tại Việt Nam. Để vươn lên trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ, Việt Nam cần đầu tư đúng trọng tâm và tạo môi trường tự do cho nhà khoa học.
Các chuyên gia cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc mở rộng hợp tác quốc tế và tăng cường đầu tư cho nghiên cứu cơ bản. Với sự kết hợp giữa nguồn lực trong nước và quốc tế, Việt Nam có thể đẩy mạnh sự phát triển của công nghệ vũ trụ và tạo ra những đột phá trong lĩnh vực này.
Việc xây dựng một môi trường tự do và thông thoáng cho các nhà nghiên cứu là yếu tố then chốt để thu hút nhân tài và phát triển khoa học. Với sự ủng hộ và đầu tư đúng trọng tâm, Việt Nam có thể vươn lên và trở thành một trong những quốc gia dẫn đầu trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ.
